TOULOUSE-LAUTREC, HENRI DE (1864 – 1901)

De Franse kunstenaar Henri de Toulouse-Lautrec verwierf bekendheid met zijn schilderijen, tekeningen en affiches tijdens het Fin de siècle van de negentiende eeuw. Deze periode van de laatste jaren van de negentiende eeuw wordt naar men zegt gekenmerkt door een zekere cultuurmoeheid, verveeldheid en decadentie. De door De Toulouse-Lautrec ontworpen affiches maken reclame voor nachtclubs en cabarets in Parijs. Met zijn schilderijen verbeeldde hij scènes uit een andere tak van het nachtleven van het Parijse Montmartre. Hij schilderde taferelen die zich afspelen in bordelen, waar hij opmerkelijk genoeg volkomen was ingeburgerd. De Toulouse-Lautrec besteedde er een groot deel van zijn productieve uren als kunstenaar. De Toulouse-Lautrec was afkomstig uit een aristocratische familie in Zuid-Frankrijk. Zijn fascinatie voor het nachtleven in Montmartre begon al tijdens zijn studietijd. De nachtwereld werd zijn wereld. Zo leerde hij de eigenaren van de diverse gelegenheden kennen, die hem vervolgens vroegen affiches te vervaardigen voor hun bedrijf. De Toulouse-Lautrec was een opvallend kleine man van 1.52 meter, zijn benen waren gestopt met groeien als gevolg van een ongeluk in zijn jeugd. In zijn eigen kringen merkte hij dat vrouwen daarom medelijden met hem hadden. Dit was voor hem een extra reden waarom hij zich zo op zijn gemak voelde in het bordeel: de verhouding met de prostituees was neutraal en afstandelijk. Omdat zijn aanwezigheid bijna als vanzelfsprekend werd beschouwd in de bordelen, gaf het de kunstenaar de mogelijkheid om de daar werkzame vrouwen op een ongedwongen eerlijke manier weer te geven. Hij liet ze zien zoals ze waren. Ze hielden in zijn nabijheid op met het spelen van hun rol. Tussen 1892 en 1895 zou hij meer dan vijftig bordeelscènes schilderen. De persoonlijke stijl die De Toulouse-Lautrec ontwikkelde is goed aan de hand van de afbeelding bovenaan deze pagina van Seated Dancer in Pink Tights uit 1890 te omschrijven. De overduidelijk aanwezige felblauwe contourlijnen, die hij tijdens de eerste fase schetsmatig aanbracht, zijn kenmerkend voor het werk van de kunstenaar. Bij het voltooien van een schilderij deed hij geen pogingen om deze schetslijnen te verhullen. Ook de verfstreken, waar het schilderij uit wordt opgebouwd behouden tot in de eindfase hun schetsmatige indruk. Doordat hij zijn olieverf met veel terpentine mengde, wekt het eindresultaat de indruk alsof het in pastelkrijt is uitgevoerd. In plaats van op doek, schilderde de kunstenaar vaak op karton, dat al voorzien was van kleur, zodat het perfect als ondergrond dienstdeed. De vrije, vernieuwende en experimentele manier waarop hij met zijn materiaal omging en technieken toepaste, was overigens niet ongewoon in het werk van de kunstenaars, die worden gerekend tot de stromingen van het impressionisme en het postimpressionisme. Een voorbeeld van een experimentele techniek is het pointillisme van Georges Seurat, en ook het werk van kunstenaars als Paul Cézanne en Vincent van Gogh. De affiches van de Toulouse-Lautrec zijn exemplarisch voor de impact die Japanse prentkunst in diezelfde periode in het westen teweegbracht. Een weergave van een motief zonder dieptewerking, waarin duidelijke vloeiende contourlijnen overheersen en waar geen schaduwwerking in wordt toegepast vormen de ingrediënten van zijn affichekunst. Het komt sterk overeen met de stijlkenmerken van de Japanse prentkunst. Zijn populaire affiches zijn van invloed geweest op de ontwikkeling van de stijl van de art nouveau, een stijl die ook wel aangeduid wordt als jugendstil. Door vormen sterk te vereenvoudigen verwijdert De Toulouse-Lautrec zich van een klassieke natuurgetrouwe weergave. Hij zet daarmee een stap in de richting van de abstractie, waarmee jonge vooruitstrevende kunstenaars aan het begin van de twintigste eeuw gingen experimenteren. Dat bijvoorbeeld een kunstenaar als Picasso naar het werk van De Toulouse-Lautrec heeft gekeken en het kon waarderen, blijkt alleen al uit het gegeven dat hij een kopie van een van zijn affiches had hangen in zijn kamer in Barcelona. De Toulouse-Lautrec stierf in augustus 1901 aan de gevolgen van een hartaanval, na een heftige periode van alcoholverslaving, depressies, angsten en waanvoorstellingen. Hij geldt als een van de belangrijkste kunstenaars van de belle époque, de periode waarin het culturele leven opbloeide en technische vooruitgang hoop leek te geven voor de toekomst. Helaas werd deze rooskleurige periode wreed beëindigd met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914. SCHILDERIJEN TOULOUSE-LAUTREC Zelfportret in de spiegel, 1882-83 Emile Bernard, 1885 Bij Gennelle, een absintdrinkster, 1886 Bij Montrouge, Rosa la Rouge, 1886-87 Portret van Vincent van Gogh, 1887 Het toilet, 1889 Helene Vary, 1889 Bij de Moulin Rouge, de dans, 1890 Portretstudie van een vrouw en profil, 1890 Bij de Moulin Rouge, La Goulue en haar zus, 1892 Het bed, 1892 Monsieur Boileau, 1893 De sofa, ca. 1894-96 Au Salon de la rue des Moulins, 1894 Portret van Oscar Wilde, 1895

Kunstenaars Collectie   (1 Afbeeldingen)